Onderzoeksteam Emily Govers, projectleider Jochem Blad, onderzoeker Jeanet van Wijk, onderzoeker Ailie Tio, onderzoeker.
Educatieve bijdragen voor uw demonstratie recht!
Onderzoeksvraag.
Wat mogen demonstranten in redelijkheid van de overheid (burgemeesters en politie) verwachten ten
aanzien van de borging van het recht op demonstratie?
Wat moeten demonstranten weten en doen wanneer zij (willen) gaan demonstreren?
Aanleiding onderzoek.
De Nationale ombudsman heeft in de loop der jaren verschillende rapporten gepubliceerd over het
demonstratierecht. Daaruit komt naar voren dat burgemeesters en politie het demonstratierecht niet altijd voldoende
waarborgen. Berichten in de media en diverse wetenschappelijke publicaties bevestigden dit beeld en hebben de Nationale ombudsman doen besluiten een onderzoek uit eigen beweging in te stellen. Met het rapport beoogt de Nationale ombudsman richting te geven aan de maatschappelijke discussie over het demonstratierecht. De ombudsman stelt het burgerperspectief centraal en biedt met zijn aanbevelingen een handelingskader voor zowel de overheid als demonstranten.
Reinier van Zutphen, de Nationale ombudsman:
Daar waar de boodschap van de demonstratie omstreden is, gaat het schuren.
Er gaan dan belangen als openbare orde en veiligheid meespelen. Het grondrecht om te demonstreren mag geen onderdeel van
deze belangenafweging zijn.
Zijn rapport geeft ook aanbevelingen aan Overheid en demonstranten.
De Nationale ombudsman benadrukt dat hij bij het formuleren van zijn aanbevelingen het fundamentele recht om te demonstreren voorop stelt.
Beschouwing
Demonstreren is een grondrecht. De overheid moet het demonstratierecht faciliteren en beschermen. In de praktijk lukt dat niet altijd. Met regelmaat zijn er berichten in de media over demonstraties die worden beperkt of geen doorgang mogen vinden. Ook de
ombudsman ontvangt klachten van demonstranten die zijn belemmerd in het uitoefenen van hun grondrecht.
Demonstreren is een grondrecht!
In onze Grondwet en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) is het recht op demonstreren
verankerd. Het is een vereiste van behoorlijk overheidsoptreden dat grondrechten van burgers worden gerespecteerd. De burgemeester moet, met hulp van de politie, demonstraties in zijn of haar gemeente faciliteren en beschermen, zodat demonstranten hun grondrecht kunnen uitoefenen.
Het is dan ook een recht van vrijheid een internationaal recht van de mens te demonstreren het is dus UW MENSELIJK RECHT ART 20 UVRM Mensenrecht nr. 20: Het recht om samen te komen sta op uw recht het is uw recht als u dat wil.
Er is door oud burgemeester van de laan te Amsterdam ook een Handboek geschreven over het demonstratie recht.
Handboek Demonstreren ‘Bijkans Heilig’
Het handboek Demonstreren ’Bijkans Heilig’ is op initiatief van Eberhard van der Laan tot stand gekomen. Hij verklaarde het demonstratierecht enkele jaren geleden ‘bijkans heilig’. Deze uitgave biedt een overzicht van instrumenten en aandachtspunten en is een handreiking voor het in goede banen leiden van demonstraties in het spanningsveld van uitingsvrijheid, handhaven van de openbare orde en de wet. Het handboek is in nauwe samenwerking tussen diverse NGO’s, de OVSE, de Nationale Politie, het Openbaar Ministerie en de gemeente Amsterdam tot stand gekomen.
Demonstreren ‘Bijkans Heilig’ is bedoeld voor professionals in Nederland als hulpmiddel en heeft niet als doel om tot uniform beleid of tot een uniforme werkwijze te komen.
Handboek Demonstreren ‘Bijkans Heilig’
Het handboek Demonstreren ’Bijkans Heilig’ is op initiatief van Eberhard van der Laan tot stand gekomen. Hij verklaarde het demonstratierecht enkele jaren geleden ‘bijkans heilig’. Deze uitgave biedt een overzicht van instrumenten en aandachtspunten en is een handreiking voor het in goede banen leiden van demonstraties in het spanningsveld van uitingsvrijheid, handhaven van de openbare orde en de wet. Het handboek is in nauwe samenwerking tussen diverse NGO’s, de OVSE, de Nationale Politie, het Openbaar Ministerie en de gemeente Amsterdam tot stand gekomen.
Demonstreren ‘Bijkans Heilig’ is bedoeld voor professionals in Nederland als hulpmiddel en heeft niet als doel om tot uniform beleid of tot een uniforme werkwijze te komen. Bij vragen en/of opmerkingen over het handboek kunt u zich wenden tot de schrijver Taco Temminck Tuinstra via 14 020
Download: handboek Demonstreren “Bijkans Heilig” (PDF, 6,3 MB)
Conclusie:
De overheid neigt naar risicomijdend gedrag. Overheden beschouwen het demonstratierecht in de praktijk niet zelden
als onderdeel van een belangenafweging: het recht op demonstreren versus het belang van de openbare orde en veiligheid.
De essentie van het grondrecht tot demonstreren moet voorop staan. Die essentie is dat de overheid zich tot het uiterste moet inspannen om demonstraties te faciliteren en te beschermen, zodat burgers in vrijheid hun mening – hoe impopulair ook – kunnen laten horen. Elke andere houding van de overheid doet afbreuk aan de kern van het demonstratierecht.
Een greep uit de aanbevelingen
De Nationale ombudsman benadrukt dat hij bij het formuleren van zijn aanbevelingen het fundamentele recht om te
demonstreren voorop stelt. Uit dat principe volgt dat er voor de overheid een positieve verplichting geldt om demonstraties
zoveel mogelijk te faciliteren en te beschermen.
Aan de overheid:
Zorg dat aanmelden loont door tijdens het contact vooraf de juiste
grondhouding te tonen: volledig en zonder voorbehoud faciliteren.
Leg alleen beperkingen of verboden op indien dit noodzakelijk is met het oog op de belangen genoemd in artikel 2 Wom. Motiveer iedere inperking van de demonstratievrijheid.
Aan de demonstrant
Tijdig aanmelden van de demonstratie en goed contact met de overheid maken de kans op een soepel verloop zo groot mogelijk.
Zoek tijdens de demonstratie contact met de ordedienst en/of de politie als er problemen (dreigen te) ontstaan.
